Episode 19- Epilogo: Ano ang nangyari sa kanila?

Pumasok na talaga sa kumbento si Maria Clara. Si Padre Damaso naman ay pumunta na sa Maynila upang manirahan doon. Sinabi ng paring probinsyal kay Damaso na siya ay madedestino sa isang malayong probinsya. Hindi nagustuhan ni Damaso ito kaya natagpuan siyang patay sa sunod na araw. Si Kapitan Tiago naman ay nalungkot ng sobra noong pumasok si Maria Clara sa kumbento. Gusto na niyang manirahan mag-isa kaya pinaalis niya si Tia Isabel. Nagsimula na rin si Tiagong malulon sa droga. Si Dona Victorina naman ay nanghihina na ang kanyang paningin. Si Linares naman ay namatay rin. Ang alferez naman ay bumalik si Espana at naging isang Teniente. Wala na narinig tungkol kay Maria Clara. Basta ang alam lang ay siya ay nasa kumbento na.

Episode 18- Noche Buena

May pamilya na nakatira sa isang bundok. Isa sa mga kasama ng pamilya na nakatira sa bahay ay si Basilio. Siya ay natagpuan noong pamilyang wala malay at sugat sugat may lamapas isang buwan na. Sinabi ni Basilio na dahil araw ng pasok ngayon, gusto raw niyang pumunta sa bayan para makita si Sisa at si Crispin. Hindi pumayag ang matanda ngunit nagpumilit si Basilio. Sa wakas ay pumayag rin ang matanda. Naglakad na papuntang bayan si Basilio kahit hirap pa siyang maglakad dahil sa kanyang paa. Naguusap si Don Filipo at si Kapitan Basilio at dito makikita na buhay pa si Sisa. Ngunit tuluyan ng nabaliw si Sisa. Sinabi rin na may bagong pari na at may bago na ring alferez sa bayan. Napag-usapan din nila ang pagkamatay ni Tasio. Napag-usapan din ang pagpapakasal ni Maria Clara. Nakarating na rin si Basilio sa bayan. Nagtanong tanong siya kung ano ang balita tungkol kay Cirspin at Sisa. Nalaman niya na baliw na si Sisa at gumagala gala nalang sa bayan, at walang balita ukol kay Crispin. Hinanap niya si Sisa. Natagpuan ni Basilio si Sisa ngunit hindi niya ito nilapitan. Biglang tumakbo si Sisa kaya tumakbo rin si Basilio dahil ayaw niyang mawala sa paninigin niya si Sisa. Nahabol ni Basilio si Sisa at sinigaw niya na siya ang anak ni Sisa. Patuloy na sinundan ni Basilio si Sisa kahit nakarating na sila sa gubat. Dugo dudo ang ulo ni Basilio. Sa tulong ng Panginoon namukaan ni Sisa si Basilio ngunit nawalan ng malay si Basilio. Pagkabalik ng malay niya, nakita niya na walang kabuhau buhay ang katawan ni Sisa. May isang mamang nakakita kay Basilio. Sinabi niya na mamamatay na rin siya kaya pinakuha niya si Basilio ng kahoy upang sunugin ang katawan ng mama at ni Sisa.

Episode 17- Araw ng kasal at pagkagulat

Nakalagay sa mesa ang magagandang mga regalo sa kasal. Malungkot si Maria Clara dahil nabalitaan niyang namatay na si Ibarra. Duamting galing probinsiya si Padre Damaso upang dumalo sa kasal ni Maria Clara kaya pagkarating niya doon, kinausap niya agad si Maria Clara. Umiyak si Maria Clara at sinabi niya kay Padre Damaso na kung mahal niya si Clara ay proprotektahan niya si Tiago at pipigilin niya ang kasal. Sinabi ni Clara kung gaano niya talaga kamahal si Ibarra at ngayong patay na siya, ayaw na niyang makasal at gusto nalang niya pumasok si kumbento o kung hindi ay mamatay. Sinabi ni Maria Clara kay Damaso na ayaw na niyang makasal at gusto nalang niyang maging madre.

Episode 16- Takas!

Kausap ni Elias si Ibarra habang sila ay nasa bangka. Ang plano raw ay pupunta si Ibarra sa bahay ng kaibigan ni Elias habang kinukuha ni Elias ang pera ni Ibarra. Pagkatapos ay aalis si Ibarra ng bansa at pupuntang Espana upang matahimik na rin ang kanyang buhay. Sinabi ni Ibarra na sasama rin si Elias sa kanya sa Espana dahil ilang beses niyang sinagip ang buhay ni Ibarra. Ngunit hindi pumayag si Elias. Patuloy silang nag-usap. Habang patuloy na lumalakbay ang kanilang barko, nadaanan nila ang bahay ng Gobernador Heneral at napansin nila na parang tuwang tuwa ang mga tao doon. Pinigil ng gwardiya si Elias. Sinabi ng gwardiya kay Elias na may nakatakas na bilanggo kaya magingat daw siya. Nakalusot sila. Patuloy silang nag-usap. Ayaw talaga ni Elias sumama kay Ibarra sa pagalis sa bansa kaya nagpasya si Ibarra na hindi na niya isasama si Elias. Patuloy na naglakbay ang barko. Marami silang nadaanang gwardiya, ngunit nalusutan nila lahat dahil sa pagtatago ni Ibarra. Biglang may sumusunod na bangka sa kanila. Nalaman nilang nahuli sila kaya dali daling si Elias nag padel ng bangka. Tumalon si Elias sa tubig upang hindi sundan ng mga gwardiya si Ibarra. Si Ibarra naman ay patuloy na nagpadel ng bangka papalayo. Pagkatapos ng ilang sandali, napatay si Elias ngunit nakatakas si Ibarra.

Episode 15- Ikakasal na si Maria Clara

Kitang-kita ang saya sa mukha ni Kapitan Tiago dahil sa gitna ng lahat ng kaguluhan, walang nangyari sa kanya. Walang umaresto sa kanya, hindi pinarusahan, wala. Nakauwi na rin si Kapitan Tinong, ngunit hindi niya katulad ang dating sarili niya. Sinasabi ni Tiago na himala ang lahat ng nangyari dahil hindi nagulo ang kanyang buhay. Napag-usapan din nila ang kung ano na ang balita kay Ibarra. Dumating naman si Dona Victorina, at sa oras na iyon ay lumabas din si Maria Clara. Napagusapan ang pagpapakasal ni Maria Clara. Siya ay ipapakasal kay Senor Linares. Dumating na ang panahon ng kasal. Maraming tao ang nandun, katulad ni padre Sibyla, padre Salvi, dona Victorina, at marami pang iba. Puro ang pinaguusapan ng mga tao ay si Maria Clara. Marami ang hindi nagugustuhan si Maria Clara. Sa kabilang dako, napagusapan ng mga lalaki ang mga nangyari. Sinabi na ipapatapon si Ibarra. Nalaman na aalis na si padre Salvi dahil siya ay madedestino na sa Maynila. Nalaman sa korte na may pagka inosente si Ibarra at wala siya talagang kinalaman sa trahedya at na setup lamang siya kaya hindi siya hinatulang bibitayin. Si Maria Clara pala ang nagbigay ng sulat na ginamit sa kaso ni Ibarra. Ngunit biglang nanghina si Maria Clara. Noong umalis na ang lahat ng bisita sa bahay, tumingin si Maria Clara sa labas at nagulat siyang nakita ni si Ibarra. Nagusap ang dalawa. Sinabi ni Ibarra kay Maria Clara na siya ay aalis na. Napag-usapan din nila kung sino ba ang tunay na tatay ni Maria Clara, pati na rin ang balita na kakasalin na si Maria Clara. Bago umalis si Ibarra, naghalikan muna sila, at mabilis na umalis si Ibarra dahil tumatakas lamang siya.

Episode 14- Kaguluhan II

Ang dating masayang pakiramdam sa bayan ay nawala na. Maraming mga gwardiya ang palakad lakad hawak hawak ang kanilang mga baril. Pati ang Alferez ay hindi mapakali. Si Dona Consolacion naman nakatingin lang sa pinto ng kulungan. Dumating si Padre Salvi. Sisimulan na ang pahirap. Ang papahirapan ay si Tarsilo at isang tao. Kinausap ng Alferez si Tarsilo at nagtanong tungkol sa kinalaman ni Ibarra sa nangyari kagabi, kaso sinabi niya na walang kinalaman si Ibarra. Dinala si Tarsila sa kung nasaan ang mga patay na tao. Tinanong siya kung mayroon siyang kilala, ngunit hindi siya sumagot kaya pinahirapan siya hanggang magsalita siya. Kahit gaano pa siyang pinarusahan, hindi talaga nagsalita si Tarsilo kaya dinala siya sa timbain. Kahit nandoon, ayaw pa rin niya magsalita. Namatay si Tarsilo. Nangmasilayan ito nung isang tao nagngangalang Andong, sinagot niya ang lahat ng tanong sa kanya ng Alferez. Hindi natuwa ang Alferez sa mga sagot nung tao kaya pinakulong ito.

Noong marinig ng mga taong nasa bayan kung ano ang ginagawa sa mga nahuhuli, lahat sila ay natakot at naghanap ng lugar kung saan mayroon silang pwedeng pagtaguan, ngunit wala silang nahanap. Si Doray ay naghihintay sa labas ng kulungan buhat buhat ang kanyang anak. Naghihintay siya kung papalayain ba si Don Filipo. Pati ang nanay ni Andong ay nagaalala sa labas ng kulungan. Nandoon din si Nor Juan na nakasuot ng itim dahil alam niyang mamamatay si Ibarra. Alas dos ay dumating ang isang trak na dala dala mga sundalo at yung mga bilanggo kasama na rito si Don Filipo at pati na rin si Ibarra. Ang taong bayan lahat ay galit kay Ibarra dahil kasalanan daw niya ang lahat ng nangyari. Nadamay lang daw ang iba dahil sa kagagawan ni Ibarra. Lahat ng mga bilanggo ay nandun ang kanilang pamilya upang ipaglaban sila at suportahan sila. Ngunit para kay Ibarra, walang nandoon. Nakita ni Tasio ang kaguluhan mula sa kanyang kama ngunit hindi siya makabangon upang tumulong. Sa sunod na araw, natagpuan siyang patay.

Nalaman na ang nangyari hanggang sa Maynila, naibalita na rin sa mga dyaryo. Iba iba ang kwento at mga pinaguusapan sa mga kumbento. Galing dito, punta tayo sa bahay ni Kapitan Tinong. Pinaguusapan nila tungkol sa kung ano ang nangyari na kaguluhan at pati na rin tungkol kay Ibarra. Napagusapan din nila ang kamatayan ni Padre Burgos. Dumating sa bahay ang kanilang pinsan na si Don Primitivo at patuloy nilang pinagusapan ang nangyari. May pagka mayabang ang pinsan na ito dahil marunong siya mag salita ng Kastila. Napagusapan din nila ang pagbibitay kay Tinong.Habang nagaganap ang lahat na iyon, biglang "namatay" si Saturnino, ngunit ito ay nagkamalay ulit. Sinunog nila ang mga sulat ni Kapitan Tiago. Pati na rin ang mga ibang libro ay sinunog rin nila. Makalipas ang ilang oras, nagkaroon ng isang pagtitipon sa Intramuros. Napagusapan ng ilang mga babae dun ang Kapitan Heneral at kung gaano silang kainis sa pagtulong nito kay Ibarra. Nilait pa nila ang mga Indio, kasama na rin sa nalait ay si Ibarra.

Episode 13- Kaguluhan

Ang mga tao ay nagdadasal sa simbahan. Ang pari naman ay papunta sa bahay ng alferez. Ang pari na iyon ay si Salvi. Nagmamadali siyang pumunta sa bahay ng alferez. Ibinabalita ni Salvi kay Alferez na ngayong gabi ay maraming buhay ang nasa panganib. Naalarma ang Alferez at tinanong niya si Salvi kung sino ang dapat niyang arestuhin. May isang babae raw na nagkumpisal kay Salvi ng plano. Ito raw ay magsisimula mamayang alas otso ng gabi. Nagsimula na maghanda ang Alferez. Habang nangyayari yun, tumakbo si Elias sa bahay ni Ibarra at tinanong kung nandoon siya. Nag-usap si Elias at si Ibarra. Sinabi ni Elias na nasa panganib din si Ibarra at sinabi umalis siya sa loob ng isang oras at pumunta sa isang masligtas na lugar. Nagtanong si Ibarra kung bakit, at sabi ni Elias dahil nagkadiskubre siya ng isang plano paninira kay Ibarra. Ngunit hindi ni Elias kilala kung sino ang ulo ng plano. Habang sinusunog at pinupunit nila ang mga papeles na baka gamitin laban kay Ibarra, may nakitang pangalan si Elias na nagngangalang Don Pedro Eibarramendia. Tinanong ni Elias kung sino ito at sinabi ni Ibarra na yun ay ang kanyang lolo. Dahil dito, nagalit si Elias kay Ibarra dahil ang taong iyon ay ang nagbigay ng masamang buhay sa lolo ni Elias. Umalis nalang si Elias.


Si kapitan Tiago, Linares at Tiya Isabel ay kumakain ng hapunan sa bahay. Si Maria Clara ay walang gana kumain at kasama niya si Sinang. Si Padre Salvi naman ay hindi mapakali na lakad ng lakad sa kwarto. Noong umabot na ang alas otso ng gabi, nagsimula na magdasal si Padre Salvi. Makalipas ang ilang sandali, dumating si Ibarra. Pagkarating niya, sa labas ay may narinig na malakas na putukan at takot na takot silang lahat sa loob ng bahay. Takot na takot si Padre Salvi bumaba galing sa kanyang tinataguan ngunit dahil sa mga sigaw ng alferez bumaba siya. Lumabas si Ibarra ng bahay at umalis. Sumisigaw ang alferez na hulihin ang mga tulisan. Dumiretso si Ibarra sa kanyang bahay. Kinuha niya ang lahat ng kanyang pera, alahas, isang larawan ni Maria Clara at nagdala siya ng isang itak at dalawang baril. Habang ginagawa niya ito, may biglang tao kumatok sa bahay niya. Inaresto siya ng mga Kastila. Pagkaalis naman ni Elias sa bahay ni Ibarra tumakbo siya na parang walang malay papunta sa gubat. Tumakbo siya ng tumakbo. Mula sa gubat, pumunta siya patungong bayan. Pumunta siya sa bahay ni Ibarra, at pinuntahan niya ang lugar kung saan nag aaral si Ibarra. Kinuha ni Ibarra ang mga papeles, pera, alahas, larawan ni Maria Clara, lahat at tumalon siya palabas ng kwarto ni Ibarra. Dumating ang mga gwardiya sibil muli at gusto nilang kunin ang mga papeles ni Ibarra at hindi nila alam na kinuha na ni Elias lahat. Nasunog ang bahay ni Ibarra.


Dumating na ang umaga sa bayan. Tahimik ang bayan at walang kabuhay buhay. Nag-uusap mula ang dalawang madre tungkol sa nangyari noong gabi sa bayan. Isa isa na ulit nagkaroon ng tao sa bayan. Makalipas ang ilang oras, maraming iba't ibang kwento ang nabuo tungkol sa ano ba ang nangyari kagabi. Marami ang namatay at nabalitaan ding nasaktan si Tiago at papunta ito Manila kasama ang kanyang pamilya. Sinabi ng isang madre na galing siyang kumbento at nakita niyang taga preso si Don Filipo at si Ibarra. Sinabi niya ay ang dahilan daw ng kaguluhan ay dahil gusto ni Ibarra gumanti at patayin lahat ng Kastila dahil kakasalin daw si Maria Clara sa isang Kastila(hindi ito ang totoong rason). Samantala may nakita naman silang isang lalaki nakabitay. Nang ibinalita ng mga tao ang taong nakabitay sa pulis, pumunta sila at inimbestigahan ang lalaki. Sinabi nung isang tao na ito raw ay si Lucas. Ngunit pinagtawanan ang taong iyon dahil tulog pa raw si Lucas. Pumunta yung tao sa simbahan at humingi ng isang misa dahil mayroon daw mamamatay. Umalis siya at ang taong ito ay si Elias.